Prof. Soortkill is schrijver en medeoprichter van SMIB WORLDWIDE, een collectief uit de Bijlmer in Amsterdam. SMIB heeft een eigen kledingmerk, muzieklabel, festival en brengt ook boeken uit. Prof. Soortkill is ook bedenker van het Smibanese, een combinatie van verschillende straattalen. Hierover stelde hij het Smibanese woordenboek 2.0 samen, dat in 2020 genomineerd voor de Taalboekenprijs. Afgelopen zomer verscheen zijn tweede boek: Smibologie vol. 1: Each one teach one. Daarin beschrijft hij aan de hand van zijn eigen leven hoe hiphopcultuur hem heeft geholpen om te leren over zichzelf en het verleden. Soortkill betekent in het Smibanese: soort persoon.

Lex Bohlmeijer groeide op in Zeeland. Hij is journalist, documentairemaker en radiopresentator. Voor journalistiek platform De Correspondent is hij correspondent Goede Gesprekken en neemt hij podcasts op met verschillende gasten.

Beide mannen worden verbonden door hun relatie met taal. Prof. Soortkill heeft met het Smibanese een eigen taal gecreëerd. Lex is als journalist en presentator voortdurend bezig met taal en de zoektocht naar de juiste woorden, ook over het slavernijverleden en over racisme. Voor Lex is de ontmoeting met Prof. Soortkill een belangrijke reden om mee te doen aan dit gesprek. “Omdat jij iemand bent die speelt met taal kan ik iets van jou leren. Ik wil bewust leren praten over racisme en discriminatie.”

Het slavernijverleden heeft volgens Prof. Soortkill de koers van zijn leven bepaald: “Zelfs voordat ik wist dat het überhaupt iets kon bepalen.” De sporen van het slavernijverleden zijn overal zichtbaar in zijn familiegeschiedenis: “Je erft je lot. Als het niet aan het slavernijverleden lag, dan zou ik me misschien gewoon op een ander werelddeel begeven. Dan zou ik sowieso hier niet met jou zitten.”

Toen hij jong was, stond Prof. Soortkill weinig stil bij het slavernijverleden. Later begon hij zich er meer in te verdiepen. “Dan zie je opeens je achternaam in de archieven terugkomen.” Het valt Prof. Soortkill op dat veel mensen denken dat ze zich moeten aanpassen om door te groeien: “Mijn ouders spraken nooit Sranantongo tegen me. Het idee was dat kinderen zo snel mogelijk Nederlands onder de knie moesten krijgen, want dan is hun kans groter om te overleven in dit systeem.”Het weerwoord van Prof. Soortkill daartegen is om te gaan schrijven in het Smibanese, dat is zijn verzet tegen het systeem. “Je kan boos zijn, maar jij creëert een eigen wereld, dat vind ik een slimme vondst”, aldus Lex.

Waar het slavernijverleden voor Prof. Soortkill onbewust altijd aanwezig was, groeide Lex juist op in een wereld waar slavernij en racisme niet besproken werden. “Toen ik een jongetje was, kregen wij een glossy magazine van de Zuid-Afrikaanse overheid om de schoonheid van het land te laten zien. Apartheid kwam daar niet in voor.” Voor Lex laat dit zien uit wat voor wereld hij komt: “Vraagstukken over zwart en wit, of over slavernij waren niet aan de orde.” Om erachter te komen dat de wereld anders in elkaar zit dan hij dacht, was echt een omslag nodig: “Dat is vooral gebeurd door mijn journalistieke werk.”

Die onwetendheid is volgens Prof. Soortkill gecreëerd: “Ik zie een wit onwetend persoon daarom niet per se als iemand die niet geïnteresseerd is.” Volgens Lex moeten mensen twee stappen zetten om bewustzijn te creëren. “Ze moeten leren nadenken over hun eigen geschiedenis en vervolgens hun eigen privileges ter discussie stellen.” Dat laatste is volgens Lex het vervelendst, want: "Je hebt een privilege en dat wil je het liefst houden.”

Prof. Soortkill hoopt dat mensen over honderd jaar niet meer met de problemen van nu leven: “Tijd heelt. Ik denk dat ik de veranderingen die ik wil zien rondom het slavernijverleden niet eens ga zien. Maar daar gaat het ook niet om, het gaat er om dat het verandert.” Lex slaat aan op de uitspraak van Prof. Soortkill dat tijd heelt: “Helpen excuses?” Prof. Soortkill is er niet van overtuigd: “De manier waarop de rijkdom die Nederland heeft opgebouwd tijdens het slavernijverleden is daarmee niet afgedaan.”

“Geloof je in herdenken dan?” vraagt Lex verder. Voor Professor Soortkill ligt dat aan de vorm. Bij de viering van Keti Koti zet professor Soortkill vraagtekens: “Wat wordt ddaar eigenlijk gedaan? In Suriname en in Nederland leven mensen nog dagelijks met de nalatenschap van het slavernijverleden. Mijn moeder had het altijd over bezinning: sta stil bij en wees je bewust van.” Wanneer Lex vraagt hoe volgens Prof. Soortkilll zou moeten worden omgegaan met het slavernijverleden, valt Prof. Soortkill even stil. Uiteindelijk is zijn antwoord vol overtuiging: “Nederland moet de landen die het heeft beschadigd repareren. En niet met een herstelbetaling, maar door een infrastructuur te helpen opbouwen. Dat zou voor mij een vorm van excuses zijn.”

Lex ging vanuit zijn onwetendheid op zoek naar de juiste taal om te begrijpen wat er bij mensen speelde. Prof. Soortkill ging vanuit verzet tegen het systeem op zoek naar een nieuwe taal om zich verstaanbaar te maken. Beide mannen hebben vanuit hun eigen zoektocht de vrijheid ontdekt om het over het slavernijverleden te hebben. Prof. Soortkill: “Er wordt alleen maar geschreeuwd over en weer, vooral vanuit onbegrip en onwetendheid, maar mensen moeten gewoon met elkaar in gesprek.” Lex lacht: “Ik ben wel weer wat wijzer geworden.” Prof. Soortkill beaamt dat: “Ik ook. Het is van belang om elkaars taal te leren begrijpen. Anders kan je niet naar elkaar luisteren.”

Podcast

Het gesprek tussen Lex en Prof. Soortkill kreeg een vervolg in de podcast Goede Gesprekken (Spotify en Apple Podcasts). In de aflevering neemt Prof. Soortkill Lex mee naar zijn geboortegrond in Amsterdam Zuidoost om verder te praten over de erfenis van de slavernij de manier waarop Prof. Soortkill baas werd over zijn eigen leven en geschiedenis.